2 stycznia 2016 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu pracy wprowadzona ustawą z dnia 24 lipca 2015 roku, która wprowadza korzystniejsze niż dotychczas warunki korzystania z urlopu ojcowskiego.
Według dotychczasowych przepisów urlop ojcowski przysługiwał ojcu będącemu pracownikiem w wymiarze 2 tygodni, do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. Natomiast według nowych regulacji, ojciec będzie mógł wykorzystać przysługujący mu dwutygodniowy urlop, aż do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia, ewentualnie do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego o przysposobieniu dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez nie 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.
Komu przysługuje urlop
Do urlopu ojcowskiego jest uprawniony ojciec – pracownik, wychowujący dziecko, zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Zasady dotyczące tego urlopu nie mają zastosowania w przypadku zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia czy umowa o dzieło.
Urlop ojcowski pozostaje uprawnieniem wyłącznie pracowniczym; może z niego korzystać tylko ojciec – pracownik. Korzystanie z tego uprawnienia nie jest uzależnione od statusu związku rodziców. Rodzice nie muszą zatem pozostawać w związku małżeńskim, konkubinacie, nie muszą nawet prowadzić wspólnego gospodarstwa domowego. Jedynym koniecznym warunkiem jest wychowywanie dziecka przez ojca.
Wymiar urlopu
Zgodnie z nowelizacją art. 1823 kodeksu pracy, pracownik – ojciec będzie mógł korzystać z urlopu ojcowskiego w wymiarze identycznym jak dotychczas. Zmieni się natomiast termin możliwości skorzystania z urlopu. Uprawnienie będzie przysługiwać w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia (do tej pory 12 miesiąca). Urlop obejmuje występujące bezpośrednio po sobie kolejne dni kalendarzowe; obejmuje również dni wolne, a więc soboty, niedziele i inne dni wolne od pracy. Urlop będzie można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch tygodniowych częściach i skorzystać z nich w dowolnym momencie, czyli niekoniecznie po urlopie macierzyńskim, czy rodzicielskim.
Przykładowo, jeżeli dziecko urodzi się 1 marca 2016 roku, ukończy 24 miesiąc życia dnia 1 marca 2018, to ostatnim dniem, kiedy pracownik – ojciec będzie mógł korzystać z urlopu ojcowskiego będzie 28 lutego 2018 roku. Należy pamiętać, że urlop ojcowski niewykorzystany w takim okresie przepada.
Przepisy nie przewidują możliwości przyznania urlopu ojcowskiego w wymiarze dziennym. Nie można więc wnioskować o urlop ojcowski z przerwami, czyli np. od poniedziałku do piątku i później od poniedziałku do wtorku. Urlop ojcowski jest liczony w pełnych tygodniach i nie może być udzielany w dniach.
Podsumowując, w wyniku nowelizacji istnieje możliwość podzielenia urlopu ojcowskiego na 2 części, przy czym wprowadzono jednocześnie zasadę, że żadna z części nie może być krótsza niż tydzień, co w praktyce oznacza, że pracownik będzie mógł wykorzystać urlop ojcowski w całości w wymiarze 2 kolejnych tygodni, lub 2-krotnie w wymiarze po 1 tygodniu.
Wniosek o urlop
Urlop ojcowski jest przyznawany tylko na wniosek pracownika. Reguluje to art. 1823 § 2 kodeksu pracy. Wniosek powinien być złożony najpóźniej 7 dni przed jego rozpoczęciem; wówczas pracodawca jest obowiązany go uwzględnić. Jeżeli natomiast pracownik uchybi temu terminowi i złoży wniosek przykładowo na 2 dni przed planowanym urlopem, pracodawca może, ale nie ma obowiązku jego uwzględnienia. Za okres urlopu ojcowskiego pracownik nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Urlop ojcowski a ochrona pracownika
Pracownik w czasie urlopu ojcowskiego korzysta z takiej samej ochrony przed zwolnieniem, wynikającej z art. 177 kodeksu pracy, jak kobieta w ciąży i matka przebywająca na urlopie macierzyńskim. Pracodawca nie może wręczyć mu wypowiedzenia ani rozwiązać z nim stosunku pracy, chyba że natychmiastowo z winy pracownika albo za wypowiedzeniem w związku z ogłoszeniem upadłości bądź likwidacji firmy. W takim przypadku ma zastosowanie art. 177 § 4 kodeksu pracy, który mówi:(…)Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Urlop ojcowski a inne świadczenia
Urlop ojcowski jest niezależny od innych uprawnień; bez znaczenia jest fakt, czy matce przysługują uprawnienia rodzicielskie i ich tytuł. Urlop ojcowski nie ma również nic wspólnego z urlopem okolicznościowym z tytułu urodzenia dziecka, który wynosi dwa dni i przysługuje niezależnie od niego. Urlop ojcowski często błędnie utożsamiany jest z urlopem tacierzyńskim, który pracownik – ojciec dziecka przejmuje od matki dziecka w razie niewykorzystania przez nią części urlopu wychowawczego lub macierzyńskiego. Urlop tacierzyński to kolejny urlop, z jakiego może skorzystać ojciec dziecka.
Autor: Bożena Kolba
TEKST UKAZAŁ SIĘ W PAPIEROWYM WYDANIU TYGODNIKA SZTAFETA – nr. 4/2016
