Co roku na świecie raka szyjki macicy wykrywa się u około pół miliona kobiet, w tym ok 2,5 tys. Polek. Wśród nowotworów u kobiet 1 na 25 nowych przypadków to rak szyjki macicy. W roku 2018 według szacunków IARC (International Agency for Research on Cancer) rak szyjki macicy był czwartym najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym i czwartą przyczyną zgonów z powodu raka u kobiet. W 2018 r. na tego raka zmarło na świecie ponad 311 tys. kobiet i blisko 2 tys. w Polsce.
Jaka jest przyczyna?
Główną przyczyną raka szyjki macicy jest utrzymująca się infekcja wirusem zwanym brodawczakiem ludzkim (HPV). Do zakażenia może dojść w czasie stosunku płciowego, jak również w przypadku bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby zakażonej. Prezerwatywa przed nim nie chroni. Szacuje się, że 50-80% mężczyzn i kobiet zostanie zakażonych HPV przynajmniej raz w życiu. U kobiet w większość infekcja szyjki macicy goi się spontanicznie. Ale w 10% przypadków wirus zostaje i powoduje zmiany przedrakowe lub nowotworowe. Nowotwór pojawia się zazwyczaj 10 do 15 lat po trwałym zakażeniu wirusem. Przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów.
Jak wygląda leczenie?
W zależności od stopnia zaawansowania choroby leczenie obejmuje zabiegi chirurgiczne, radioterapię, brachyterapię i chemioterapię, a także połączenie kilku sposobów leczenia. Jednak coraz powszechniejszą metodą profilaktyki raka szyjki macicy są też szczepienia przeciw wirusowi HPV u osób, które nie rozpoczęły współżycia płciowego. Szczepienie jest bowiem najskuteczniejsze, jeśli nastąpi przed potencjalnym narażeniem na zakażenie HPV, do którego dochodzi głównie drogą kontaktów seksualnych. Dlatego powszechne programy szczepień przeciw HPV najczęściej wskazują na dziewczynki i chłopców w wieku 12-13 lat.
Jaka szczepionka i dla kogo?
W Polsce w powszechnym programie szczepień przeciw HPV bezpłatnie dostępne są 2 szczepionki: 2-walentana szczepionka Cervarix i 9-walentna szczepionka Gardasil 9. Powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV jest skierowany do dziewcząt i chłopców w wieku 12 i 13 lat (urodzonych od 1 stycznia 2010 r. do ukończenia 14. roku życia). Szczepienia przeciw HPV dla dziewcząt i chłopców w wieku 12 i 13 lat podawane są w dwóch dawkach. Odstęp między tymi dawkami wynosi od 6 do 12 miesięcy. Dzieci urodzone w 2010 r., które otrzymają pierwszą dawkę szczepionki, mogą przyjąć drugą dawkę po ukończeniu 14 lat.
Jak zapisać dziecko na szczepienie?
Aby zapisać dziecko na szczepienie przeciw HPV wystarczy umówić wizytę:
– przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) – wykaz poradni uczestniczących w programie znajduje się na stronie pacjent.gov.pl,
– przez infolinię 989 (7 dni w tygodniu od godz. 7:00 do 20:00),
– przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP).
Sposób rejestracji jest dowolny, lecz IKP oraz infolinia będą w stanie wybrać placówkę i podpowiedzieć termin w całym kraju, a nie tylko w wybranej poradni lekarza rodzinnego. Co ważne, możemy zaszczepić nasze dziecko w innej poradni niż ta, w której pracuje jego lekarz rodzinny – Rafał Śliż, rzecznik prasowy Podkarpackiego NFZ.
Warto się szczepić
Szczepienia przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) prowadzone są w wielu narodowych programach szczepień na całym świecie od 2006 roku. Doświadczenie z prowadzonej profilaktyki HPV spowodowały jej rozszerzenie także na chłopców. Możliwość skorzystania z bezpłatnych szczepień jest szansą na uniknięcie wielu chorób nowotworowych. Bezpieczeństwo i skuteczność szczepionek przeciw HPV jest udokumentowana wynikami wielu międzynarodowych badań klinicznych. Gorąco zachęcam Państwa do wykorzystania tej możliwości zabezpieczenia zdrowia i życia Waszych dzieci – dr hab. n. med. Hanna Czajka prof. UR, Katedra Pediatrii INM Kolegium Nauk Medycznych, Uniwersytet Rzeszowski w Rzeszowie.
