• Kontakt
  • O nas
środa, 22 marca, 2023
Sztafeta.pl - wiadomości z miast Stalowa Wola i Nisko
No Result
View All Result
  • Wiadomości
  • Stalowa Wola
  • Nisko
  • Sport
  • Kultura
  • Porady
  • Księgarnia
  • Ogłoszenia
  • Nekrologi
  • E-wydanie
Sztafeta.pl
No Result
View All Result
Strona Główna Historia

Szajka c.k. gimnazjalistów

Przegląd prasy dawnej i dawniejszej

Tygodnik SZTAFETA Dodane przez: Tygodnik SZTAFETA
12 lutego 2023
w Historia
0
Szajka c.k. gimnazjalistów Sztafeta.pl
Share on FacebookShare on Twitter

22 czerwca 1906 roku rozpoczęła się przed krakowskim sądem rozprawa, która głośnym echem odbiła się w galicyjskiej prasie. Na ławie oskarżonych zasiadło trzech gimnazjalistów: Franciszek Jasnos z Ulanowa, Edward Murdzyński z Rzeszowa i Antoni Wilusz z Krakowa.

Młodzieńcy poznali się w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie w roku szkolnym 1904/1905. W tym czasie Jasnos i Murdzyński uczęszczali do klasy VI, a Wilusz do klasy VII. Wszyscy pochodzili z szacownych rodzin, bo tylko takich uczniów przyjmowało wówczas elitarne, krakowskie gimnazjum. A jednak do szkoły się nie garneli. We wrześniu 1905 roku spotkawszy się w jednej z krakowskich kawiarni uznali, że pobieranie nauk to zbędny wysiłek i solidarnie postanowili gimnazjum porzucić, oczywiście nie informując o tej decyzji rodziców. Do rozstrzygnięcia pozostała jeszcze jedna ważna kwestia. Ówczesny Kraków oferował ogromną paletę najróżniejszych rozrywek, ale aktywny w nich udział wymagał odpowiednich zasobów. Rzecz jasna kieszonkowe otrzymywane od rodziców nieświadomych nowych planów swoich pociech, nie mogło nawet w małym stopniu pokryć potrzeb gimnazjalnej spółki. Narady przyjaciół od św. Jacka trwały kilka wieczorów i przyniosły garść pomysłów. Jeden z nich byli gimnazjaliści postanowili wcielić w życie.

Dla poległych w Mandżurii

Młodzieńcy uznali, że najłatwiej będzie wykorzystać uczucia patriotyczne rodaków i postanowili ich naciągnąć na sfinansowanie wieczorku artystycznego, z którego dochód miał trafić na pomoc dla wdów i sierot po Polakach poległych podczas wojny w Mandżurii. Pomysł wydał im się doskonały i szybko przystąpili do realizacji planu. W drukarni Anczyca w Krakowie zamówili 100 sztuk programów według własnego projektu. Ulotka zapraszała do udziału w wieczorku „muzykalno-wokalnego”, z którego dochód zostanie przeznaczony na wdowy i sieroty po Polakach poległych na Wschodzie. Impreza zorganizowana staraniem młodzieży gimnazjalnej miała odbyć się 10 października w sali Sokoła. Kilka koron potrzebnych na opłacenie kosztów wydruku zdobył Janson sprzedając swój płaszcz i kołdrę. Zaraz po odebraniu ulotek z drukarni młodzieńcy przystąpili do realizacji drugiej części planu. Program wieczorku artystycznego sprzedawali wśród mieszczan. „Na przemian dwóch z nich wchodziło do sklepu lub mieszkania upatrzonej osoby i prosiło bardzo zgrabnie, aby pan dobrodziej lub pani dobrodziejka raczyła zaszczycić swoją obecnością wieczorek, który na cel tak szlachetny urządza młodzież szkół średnich w Krakowie.” Ceny biletów na programach nie było, ale gimnazjaliści podawali je w zależności od rozeznanej na miejscu zasobności klienta. W ciągu 10 dni młodzi „przedsiębiorcy” obeszli większość sklepów, adwokatów i lekarzy w mieście, wszędzie spotykając się z życzliwym przyjęciem i realnym wsparciem. Ulotki sprzedawali średnio po 2 korony, a całe przedsięwzięcie dało całkiem pokaźny zysk w wysokości około 400 koron. (Wówczas mundurowy policjant zarabiał około 670 koron rocznie).

Rajd po miastach Galicji

Wyczerpawszy zapas broszur i krakowską klientelę zamówili nowy nakład, tym razem 150 sztuk i pełni entuzjazmu pojechali pociągiem do Lwowa. W Krakowie pozostał tylko Murdzyński, bo swoją działkę przepuścił i nie miał pieniędzy na bilet. Wprawdzie koledzy obiecali mu podesłać parę koron ze spodziewanego w stolicy województwa plonu, ale słowa nie dotrzymali, chociaż lwowska wyprawa byłym gimnazjalistom sowicie się opłaciła. Działali zgodnie z wypróbowaną w Krakowie metodą. Sprzedając programy obchodzili sklepy, urzędy i osoby prywatne. Przedstawiali się jako lwowscy studenci i informowali, że 10 procent uzyskanego ze sprzedaży biletów dochodu zostanie przeznaczone na lwowskie Towarzystwo Szkoły Ludowej. Interes szedł świetnie. We Lwowie udało się oszustom uzbierać około 500 koron. Pieniądze jednak w większości pozostawili w miejskich restauracjach i kawiarniach, grając w karty i doskonale się bawiąc. Pozostało im zaledwie 50 koron, z którymi pojechali do Przemyśla, a stamtąd po jednym dniu do Krakowa. Tam Jasnos i Wilusz (bez udziału chwilowo obrażonego na nich za nieprzysłanie pieniędzy Murdzyńskiego) sprzedali pozostałe programy, zebrawszy około 100 koron.

Dla rodaków w zaborze Rosyjskim

W kilka dni po tym interesie Jasnos dogadał się jednak z Murdzyńskim i już bez Wilusza założyli nowy komitet. Tym razem spółka postanowiła urządzić 15 grudnia w Sokole wieczorek na rzecz „rodaków cierpiących nędzę w zaborze rosyjskim.” Program imprezy i bilety zamówili w drukarni Koziańskiego. Sprzedawali je w Krakowie, gdzie zarobili 50 koron. Potem szczęścia próbowali w sklepach w Tarnowie, tam do kieszeni wpadło im 60 koron. Stamtąd pojechali do Ręszowa i uzyskali blisko 50 koron. Najhojniejszy okazał się Lwów, i tu w czasie 5 dni zbierając po sklepach, towarzystwach ubezpieczeniowych i w dyrekcji kolei państwowej uzyskali 300 koron. W drodze powrotnej wstąpili na jeden dzień do Przemyśla (50 koron), na kilka godzin do Jarosławia (20 koron) i na chwilę do Łańcuta (3 korony). Po powrocie do Krakowa przedsiębiorcza spółka postanawiała zawiesić działalność, bo o gimnazjalistach wyłudzających pieniądze zrobiło się głośno nie tylko na krakowskim bruku, ale także w miejscowej prasie.

Raut fiołkowy

Pieniądze jednak szybko się skończyły i gimnazjalna spółka w różnych układach wznowiła działalność. Panowie urządzili tourne po miastach Galicji zbierając datki na „głodnych i rannych rodaków w Królestwie.” Kwestowali w pociągach na „dar narodowy 3 Maja”, sprzedawali cegiełki na „wykupienie w Konstantynopolu domu w którym umarł Mickiewicz”, itp. Ostatecznie w ręce władz oszuści wpadli urządzając „raut fiołkowy”. Informacja o dobroczynnej imprezie ukazała się ogłoszeniem w dziennikach krakowskich. Młodzi oszuści przygotowali także 500 zaproszeń, bilety oraz afisze. Zaproszenia zostały rozesłane do bardzo wielu osób w Krakowie i całym kraju. Do zaproszeń zostały dołączone przekazy pocztowe z adresem „komitetu rautu”. Zaledwie jednak zaczęły napływać pieniądze „wkroczyła policyja i położyła temu koniec.” Wszyscy trzej byli gimnazjaliści zostali aresztowani i trafili na ławę oskarżonych. Jednak przysięgli choć orzekli o winie obwinionych, uwolnili ich od odsiadki. Taki wyrok młodzieńcy zawdzięczają prawdopodobnie dobrze ustosunkowanym i zamożnym rodzicom. „Przy sposobności, p. radca Raczyński, przewodniczący trybunału, upomniał uwolnionych, aby się poprawili, bo widocznie przysięgli werdyktem swoim chcieli im dać sposobność poprawy i wejścia na drogę uczciwej pracy.”

Bartłomiej Pucko

Tagi: news
Tygodnik SZTAFETA

Tygodnik SZTAFETA

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

POLECANE

Przebił barierki, spadł z nasypu i dachował

Przebił barierki, spadł z nasypu i dachował

22 marca 2023
Nie żyje Gizela Krajewska. Miała 102 lata

Nie żyje Gizela Krajewska. Miała 102 lata

22 marca 2023

PROPONOWANE

Pielęgniarstwo z perspektywy praktyki, nauki i edukacji
Wiadomości

Pielęgniarstwo z perspektywy praktyki, nauki i edukacji

22 marca 2023
Przebił barierki, spadł z nasypu i dachował
Kronika Policyjna

Przebił barierki, spadł z nasypu i dachował

22 marca 2023
Będzie modernizacja energetyczna szkół z terenu gminy Bojanów
Wiadomości

4 chętnych na modernizacją energetyczną szkół

22 marca 2023
Nie żyje Gizela Krajewska. Miała 102 lata
Wiadomości

Nie żyje Gizela Krajewska. Miała 102 lata

22 marca 2023
Powiat stalowowolski: Fundusz Rozwoju Dróg – które inwestycje uzyskały dotację?
Wiadomości

Drogi do remontu

22 marca 2023
Ponad 202 tys. zł na liczniku WOŚP
Stalowa Wola

Ponad 202 tys. zł na liczniku WOŚP

22 marca 2023
Facebook Twitter Youtube Instagram

Wydawnictwo Sztafeta działa od 1992 r. Zostało powołane do wydawania lokalnej gazety, a obecnie jest jedną z największych i najstarszych oficyn wydawniczych na Podkarpaciu.

  • O nas
  • Kontakt
  • Ogłoszenia
  • Polityka prywatności
  • Regulamin
  • Praca Stalowa Wola
  • Dodaj ofertę pracy

NEWSLETTER

Copyright 2021 © SZTAFETA. Wszystkie prawa zastrzeżone. |Archiwalna wersja strony | RODO | Realizacja Wirtualny Marketing

No Result
View All Result
  • Wiadomości
  • Stalowa Wola
  • Nisko
  • Sport
  • Kultura
  • Porady
  • Księgarnia
  • Ogłoszenia
  • Nekrologi
  • E-wydanie

Copyright 2021 © SZTAFETA. Wszystkie prawa zastrzeżone. |Archiwalna wersja strony | RODO | Realizacja Wirtualny Marketing

Używamy ciasteczek (cookies) na naszej stronie, aby Twoje doświadczenia w jej przeglądaniu były lepsze. Kliknij akceptuj, aby zaakceptować ustawienia.
Akceptuj
Manage consent

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT