Pogrzeb Marii Mireckiej-Loryś odbędzie się 17 sierpnia na Starych Powązkach w Warszawie. Będzie miał charakter państwowy z wojskowym ceremoniałem. Ta pochodząca z Ulanowa i mieszkająca przez lata w Racławicach k. Niska, wielka i niezłomna polska patriotka, spocznie obok brata, Leona Mireckiego.
106-letnia kapitan Maria Mirecka-Loryś zmarła 29 maja w Warszawie, w ośrodku ojców bonifratrów w Warszawie, gdzie przybywała przez ostatnie lata życia.
Legenda uczczona przez Sejm
Była legendarną postacią polskiego podziemia narodowego i Armii Krajowej w czasie II wojny światowej, komendantką różnych kobiecych formacji. Potem emigrantką i niestrudzoną działaczką polonijną, przez lata niosąca pomoc Polakom na Wschodzie, a w czasie stanu wojennego – rodakom w kraju. To z tamtych czasów, gdy z USA wyjeżdżała do ZSRR, przewożąc przez granicę zabronione w Związku Radzieckim dewocjonalia, pochodził jej przydomek „Przemytniczka Boża”.
W 2004 r. powróciła na stałe do Polski i zamieszkała w rodzimym domu w Racławicach, gdzie 7 lutego 2016 r. świętowała swe setne urodziny. A wkrótce, bo 18 marca, Sejm RP przyjął uchwałę w sprawie „uczczenia 100. rocznicy urodzin Marii Mireckiej-Loryś – niezłomnej bohaterki niepodległego państwa polskiego.”
Pogrzeb w Warszawie, archiwum w Nisku
Jak się dowiadujemy, po śmierci pani Marii, do Polski przyleciał z USA jej syn, Jan, były dyrektor Muzeum Polskiego w Chicago. W rozmowie z Janem Józefem Kasprzykiem – Szefem Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, oraz wiceministrem sprawiedliwości Marcinem Warchołem (pochodzącym z Niska, posłem z naszego okręgu wyborczego) ustalił szczegóły uroczystości pogrzebowych matki.
Marię Mirecką–Loryś pożegnamy 17 sierpnia, na Starych Powązkach w Warszawie. Jej prochy zostaną złożone w grobie brata, Leona Mireckiego. Pogrzeb będzie miał charakter państwowy z ceremoniałem wojskowym. Data pochówku jest symboliczna – będzie to zaraz po 102. rocznicy Bitwy Warszawskiej i święcie Wojska Polskiego i dokładnie, co do dnia, także w 102. rocznicę bitwy z bolszewikami pod Zadwórzem k. Lwowa, w której uczestniczył i przeżył ją jako jeden z nielicznych, brat pani Marii, późniejszy ksiądz Bronisław Mirecki.
Po rozmowie Jana Lorysia z burmistrzem Niska, Waldemarem Ślusarczykiem, zapadła też decyzja, że całe prywatne archiwum Marii Mireckiej-Loryś (dokumenty, zdjęcia, książki, różne pamiątki, dzieła sztuki i bibeloty) trafi do Niska. Przywieziono je z Warszawy 6 czerwca i tymczasowo złożono w magazynie Niżańskiego Centrum Historii i Tradycji. Po inwentaryzacji i skatalogowaniu zbiory mają być udostępnione publiczności. Podczas kwerendy archiwum okaże się, czy są w nim jakieś materiały do kolejnej wspomnieniowej książki pani Marii, w której zamierzała opisać lata po powrocie z USA do Polski.
Docelowo wszystkie zbiory być może znajdą się w planowanej miejskiej bibliotece. Na razie formalną pieczę nad archiwum sprawuje Radosław Maziarz, dyrektor Niżańskiego Centrum Kultury.
A 7 czerwca, w Katedrze Polowej Wojska Polskiego w Warszawie, o godz. 18 odprawiono mszę św. w intencji śp. Marii Mireckiej-Loryś.
W domu w Racławicach
Informując obszernie w poprzednim numerze „Sztafety” o jej życiu i ostatnich latach spędzonych w Racławicach, przed wyjazdem do Warszawy, błędnie podaliśmy nazwisko osoby prowadzącej z oddaniem dom pani Marii. Była to Krystyna Rębisz. Serdeczną towarzyszką była tu również Bronisława Barć, burmistrz Niska w latach 1996-98 (w czasie wojny jej ojciec działał w konspiracji razem z Marią Mirecką).
Rodzeństwo w służbie dla wolnej Polski
Ośmioro dzieci Dominika Mireckiego i Pauliny ze Ścisłowskich przyszło na świat w latach 1900-1918 i zostało wychowanych w patriotycznym domu o endeckich tradycjach. W czasie II wojny światowej byli więc żołnierzami narodowego podziemia, a po scaleniu – Armii Krajowej. Przypomnijmy więc krótkie biogramy rodzeństwa Marii Mireckiej-Loryś.
Waleria Mirecka (1900-1978), długoletnia kierowniczka szkoły w Racławicach k. Niska, podczas okupacji w Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet, organizatorka tajnych kompletów, dwukrotnie aresztowana przez Niemców i więziona na Zamku w Rzeszowie. W czasach PRL inwigilowana przez UB i SB.
Bronisław Mirecki (1903–1986), ksiądz, uczestnik bitwy z bolszewikami pod Zadwórzem w 1920 r. Święcenia kapłańskie przyjął w katedrze lwowskiej w 1933 r. Podczas okupacji działał w Narodowej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej. Po wojnie posługę kapłańską pełnił konspiracyjnie na terenie ZSRR. Wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany przez KGB. W latach 1958-1974 władze sowieckie wydały mu nawet zakaz sprawowania posługi kapłańskiej. Jego ostatnią parafią były Hałuńszczyce w obwodzie tarnopolskim.
Leon Mirecki (1905-2000), działacz Obozu Wielkiej Polski i Stronnictwa Narodowego. Podczas okupacji inspektor Komendy Głównej Narodowej Organizacji Wojskowej, inspektora Komendy AK obwodu Białystok, powstaniec warszawski. Po wojnie czterokrotnie aresztowany przez UB i SB. Brutalnie przesłuchiwany, 10 lat przesiedział w komunistycznych więzieniach.
Joanna Mirecka-Wojnicka (1907-1999), podczas okupacji w Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet i Armii Krajowej, niosła pomoc jeńcom i więźniom politycznym. Sama przesiedziała 2,5 roku w komunistycznym więzieniu. W 1957 r. wyjechała do Kanady, do męża i syna.
Adam Mirecki (1909-1952), podczas okupacji komendant Okręgu Lubelskiego i Okręgu Lwowskiego Narodowej Organizacji Wojskowej, po scaleniu żołnierz i oficer Armii Krajowej. Aresztowany rzez Niemców, czterokrotnie uciekał z transportów, w końcu Więzień obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen. Po wojnie aresztowany przez UB, skazany na śmierć, zamordowany 24 października 1952 r. w więzieniu mokotowski i potajemnie pochowany. W 1992 r. i 1994 r. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważnił wcześniejsze wyroki. Jego szczątki odnaleziono w 2017 r. na Wojskowych Powązkach. Teraz spoczywa tu w Panteonie – Muzeum Wyklętych-Niezłomnych.
Kazimierz Mirecki (1910-1999), podczas okupacji komendant Okręgu Rzeszowskiego NOW, po scaleniu w Armii Krajowej. Utworzył Komendę Oddziałów Leśnych Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari. Aresztowany przez UB. Przebywał na emigracji w Kanadzie i USA.
Helena Mirecka-Matkowska (1918-1995), podczas okupacji kurierka Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet, łączniczka Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego, powstaniec warszawski. Po wojnie na emigracji we Francji i USA.