105-letnia Maria Mirecka – Loryś odebrała nagrodę Źródło na XIII Festiwalu Filmowy NNW Niepokorni Niezłomni Wyklęci. Podczas trwającego od 29 września do 2 października gdyńskiego festiwalu pokazano m.in. film „Boża przemytniczka” o losach pochodzącej z Racławic k. Niska Mireckiej – Loryś.
Mirecka – Loryś źródłem inspiracji
Nagroda Źródło Festiwalu Filmowego NNW jest wręczana pasjonatom historii, którzy swoją pracą, wiedzą oraz doświadczeniem inspirują twórców filmowych do podejmowania tematyki historycznej. W tym roku podczas gali zamknięcia festiwalu nagrodę odebrała Maria Mirecka Loryś.
„Boża przemytniczka”. Maria Mirecka – Loryś
Wcześniej, w trakcie Konkursu Filmów Polskich w ramach tegorocznego festiwalu widzowie mogli zobaczyć film „Boża przemytniczka” w reżyserii Ewy Szakalickiej. Jak czytamy na stronie festiwalu, film jest utrzymany w konwencji podroży śladami przeszłości oraz spowiedzi u kresu życia. Autorka skupia uwagę na wybranych zagadnieniach z biografii bohaterki, szczególnie tych związanych ze wspieraniem Polaków za wschodnią granicą. Losy bohaterki są osadzone w szerszym kontekście historycznym najnowszych dziejów Polski. Początek i koniec opowieści został umiejscowiony w rodzinnych Racławicach k. Niska. Tu się wszystko zaczęło i tu kończy.
Patriotyczne korzenie
Maria Mirecka – Loryś urodziła się 7 lutego 1916 roku w Ulanowie, jako siódme dziecko z ośmiorga rodzeństwa. W 1921 rodzina Mireckich zamieszkała w Racławicach. Dwa lata przed wybuchem II wojny światowej Maria ukończyła gimnazjum w Nisku i rozpoczęła studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Niestety musiała je przerwać. W ślad za starszym rodzeństwem zaangażowała się w działalność Młodzieży Wszechpolskiej.
W podziemiu narodowym
Od początku okupacji działała w konspiracji. Należała do kierownictwa podziemia narodowego w Centralnym Okręgu Przemysłowym. W 1940 roku została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, a później w okręgu rzeszowskim. Była kurierką Komendy Głównej NOW. Tadeusz Bór-Komorowski awansował ją do stopnia kapitana.
Śluby jasnogórskie
W 1943 roku uczestniczyła w konspiracyjnym odnowieniu ślubów akademickich na Jasnej Górze. W 36-osobowej grupie młodzieży Maria Mirecka reprezentowała Lwów, Kraków zaś – Karol Wojtyła.
Dwa lata później, wiosną 1945 roku została komendantką główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet. Kilka miesięcy później została aresztowana przez bezpiekę w Nisku. Brutalnie przesłuchiwana między innymi w Warszawie, trafiła do więzienia na ulicy Montelupich w Krakowie. Więzienie opuściła 1 września 1945 roku na mocy amnestii.
W korpusie gen. Andresa
Po wojnie Maria Mirecka wznowiła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zagrożona ponownym aresztowaniem, podając się za obywatelkę Luksemburga, w grudniu 1945 roku opuściła Polskę. Z grupą kilkunastu działaczy narodowych, przez Czechy i Niemcy dotarła do obozu II Korpusu gen. Andersa pod Ankoną, tam poznała swego przyszłego męża, oficera rezerwy Henryka Lorysia.
Mirecka – Loryś emigruje do USA
W październiku 1946 roku, już jako małżonkowie wyjechali do Anglii, a w styczniu 1952 roku do USA. Na początku Lorysiowie zamieszkali w Toledo, później w Chicago. Maria Mirecka-Loryś aktywnie zaangażowała się w pracę organizacji polonijnych, była m.in.: szefową Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej, przez 32 lata pełniła funkcję redaktora „Głosu Polek”. Współpracowała z polonijnym radiem w Chicago, dla którego nagrywała cotygodniowe felietony z cyklu „Otwarty mikrofon”. Organizowała pomoc dla internowanych w stanie wojennym, angażowała się w pomoc Polakom mieszkającym na Wschodzie.
Maria „bożą przemytniczką”
Brat Marii Bronisław Mirecki był księdzem w Nowym Siole nad Zbruczem, to do niego wiedziała jaka bieda panuje na Ukrainie. Już w latach 70. razem z siostrą Heleną wyjeżdżała do Związku Radzieckiego, z pomocą dla Polaków, szczególnie kombatantów i łagierników. Ze względu na to, że przewoziła zabronione wówczas dewocjonalia, zyskała przydomek „przemytniczka Boża”.
Cztery lata temu jubilatka zdecydowała się przenieść z Racławic do Warszawy, gdzie przebywa pod opieką bonifratrów.
Maria Mirecka-Loryś jest autorką książek. W swoim dorobku ma dwutomową „Historii Kongresu Polonii Amerykańskiej” oraz wspomnienia „Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy, przyjaźni”. W 2014 roku stała się bohaterką filmu dokumentalnego „Szkic do życiorysu” w reżyserii Ewy Szakalickiej.
